کد مطلب:29100 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

چرا خداوند با اين كه بي نياز است بعضي از افعال را به فرشتگان نسبت مي دهد؟

براي توضيح اين كه چرا خداوند برخي از افعال را به فرشتگان خود نسبت مي دهد: بايد به دو نكته دقت كرد: در اين عالم همه چيز بر اساس قانون عليت است و هر پديده اي و هر موجودي علتي دارد. بخشي از اين علل، علل طبيعي و مادي اند و بخشي علل غيرمادي. خداوند رزاق است امّا رزق دادن او از طريق اسباب و علل است. او شافي است امّا شفا دادنش از طريق اسباب و علل است. درباره بهشت و جهنم هم چنين است. خداوند مي خواهد در بهشت پاداش و كيفر دهد از طريق ملائكه مي دهد. شفاعت هم چنين است. خداوند مي خواهد ببخشد از طريق شفيعان مي بخشد. پس دخالت فرشتگان در برخي امور، مانند دخالت هر علت ديگري در جهان آفرينش است و اين از سنن الهي است. به همين جهت خداوند در اسناد فعل به فاعل گاه فعل را به خودش نسبت مي دهد مثلاً درباره مرگ مي فرمايد: «{A{/Bاَللَّهُ يَتَوَفَّي اَلْأَنْفُسَ حِينَ مَوْتِها{w1-5w}{I39:42I}/}A}؛ {Mخداست كه جانهاي انسانها را هنگام مرگ مي گيردM}» {V(زمر/42)V}. و يا آيات (انعام/60)، (يونس/104)، (نحل/70). و گاه آن را به ملائكه نسبت مي دهد. مانند {A{/Bقُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ اَلْمَوْتِ اَلَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ {w1-7w}{I32:11I}/}A} {V(سجده/11) V} اين دو دسته از آيات نشان مي دهد كه فاعليت ملائكه در طول فاعليت خداوند است يعني فعال حقيقي خداوند است و ملائكه مجراي و وسائط اين فاعليت هستند. همه افعال خداوند، به استثناي خلق اول، چنين است. خداوند رازق است ولي رزق او از طريق اسباب است. او شافي است امّا شفاي او از طريق اسباب است. او بخشنده است امّا بخشندگي او از طريق اسباب است و هيچ يك از اين اسباب قدرت او را محدود نمي كند، چرا كه همه اين اسباب مخلوق اويند و فاعليت خود را از او گرفته اند. آنچه گفته شد پاسخ مسأله از ديدگاه قرآن است. پاسخ ديگري از ديدگاه فلسفه وجود دارد كه نيازمند مقدماتي است و در اين جا نمي توان به آن پرداخت. به اجمال لازم است يادآور شويم كه از نظر قانون عليت هر فعلي قابليت صدور و انتساب مستقيم از هر فاعلي را ندارد. اين كه در نصوص ديني آمده است كه خداوند امور را از طريق اسباب و علل ويژه اش انجام مي دهد، در واقع بيانگر يك قاعده مهم فلسفي است و آن قاعده «سنخيت علي و معلولي» مي باشد. براي آگاهي بيش تر در اين زمينه ر.ك: 1- هستي شناسي، مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خميني. 2- جهان بيني توحيدي، شهيد مطهري، بحث از نظام طولي و عرضي عالم. 3- عدل الهي ، شهيد مطهري. 4- معارف قرآن، استاد مصباح يزدي، بحث كليات افعال الهي ص 106. 5- آموزش فلسفه، استاد مصباح يزدي، ج 2، بحث از قاعده عليت در هر صورت، برنامه و سنت خداوند در اداره امور اين جهان، جريان كارها از طريق اسباب است؛ مثلاً اگر بنا است باران ببارد، ده ها سبب به كار گرفته مي شود تا نتيجه حاصل گردد؛ اسبابي كه نمي توان آنها را به شماره درآورد. آب، در اثر حرارت خورشيد تبخير مي گردد و تحت قوانين فيزيكي خاصي، بخار آن بالا مي رود و باز تحت تأثير شرايط ويژه اي در جوّ، سرد شده و به صورت ابر درمي آيد و... صدها عامل ديگر دست به دست هم مي دهند تا بالاخره قطره باراني از ابر فرود آيد. حال آيا براي خداوند ممكن نبود كه بدون اين اسباب، باران را بفرستد؟ مسلماً چرا، ولي نظام اين جهان بر اساس اسباب طراحي شده است. از جمله برنامه هاي خداوند، برنامه هدايت است كه در اين زمينه نيز وسايط چندي به كار گرفته مي شود؛ مثلاً در ابلاغ پيام هاي الهي، از فرشته وحي استفاده مي شود.